User:Ninavdbroek/Tools of the trade

TOOLS OF THE TRADE PRESENTATION 1

Vertrokken vanuit synthetische biologie en geïnspireerd door het begrip tijdsperceptie kwam ik terecht bij de ambacht van bonsai bomen kweken. De Aziatische kunstvorm combineert verschillende technieken om een boom te kweken, vormen en te verzorgen. Het controleren van de groei staat centraal en er word getracht een zo natuurlijk mogelijk ogende boom te kweken. In feite laat deze kunstvorm zien hoe wij als mens handmatig en op relatief korte termijn invloed kunnen uitoefenen op een evolutie koers; het groeiproces van de boom past zich onmiddellijk aan zodra de huidige omgeving veranderd.

We willen steeds meer controle hebben over de levensduur en het uiterlijk van een organisme. D.m.v. wetenschappelijk en technologische vooruitgang zijn we ook steeds meer in staat om deze maakbaarheid te domineren. Voor mij is traditionele bonsai kunst een goede weergave van de aanloop naar synthetische biologie. De aandacht ligt bij de perfectie van de boom en er is geen zichtbaar spoor van de artiest meer te bekennen. Een interessant onderwerp natuurlijk wanneer we spreken over authenticiteit en de ingreep op bestaande levensvormen. Bij het kweken van een bonsai boom stellen wij de grenzen waarbinnen de plant zich kan bewegen en creëren hierdoor een miniatuurweergave.

Ik wil de levensloop van verschillende organisme in verhouding tot elkaar zetten aan de hand van bonsai kunst. Wat voor werking hebben wij als mens op de natuur en visa versa? Door een natuurlijk object in een digitale atmosfeer te plaatsen en deze samen te laten interacteren wil ik het conventionele denkbeeld over tijdsperceptie onder de loep nemen. Tijd is relatief en moet worden bezien in relatie tot iets anders. Wij maken tijd onbewust evenredig aan een mensenleven of generatie maar de levensduur van een boom is natuurlijk van hele andere schaal. Dit besef wil ik doormiddel van een (video) installatie inzichtelijk maken. Ik wil de relatie tussen een groeiproces en zijn context tegen elkaar schuiven en een twee strijd zoeken zodat je gaat spelen met verhouding, vertraging en levensduren.

(Een aantal voorbeelden: Wanneer je de snelheid van de achtergrond aanpast heeft dit dan ook een vervreemdend effect op het object wat binnen deze context staat?

Onderzoek naar tijd doen aan de hand van de jaarringen in een boomstam. Door deze ringen met de hand aan te tikken word de fase van de boom op dat moment zichtbaar op het scherm erachter. Zo kun je als het ware door aanraking je door het leven van de boom bewegen.

Levensduren van verschillende organismen/ objecten samen voegen in lagen. Gezien vanuit een groter perspectief.

Zijn de technieken van traditioneel bonsai kweken toe te passen op andere objecten? Of is het mogelijk om deze technieken te moderniseren met de huidige mogelijkheden. Kun je bijvoorbeeld d.m.v. licht of warmte technieken ook invloed uitoefenen op een boom?

Plant ‘aansluiten’ op video scherm. Plant/ boom snoeien heeft effect/ invloed op de visual op het scherm. Laat zien dat wanneer je een blad wegknipt wat dit qua levensduur op een ander organisme voor impact heeft. Deze tijdsbalken langst elkaar schuren en in verhouding tot elkaar zetten. ‘Hap’ in groeiproces visualiseren. Steen vormt natuurlijk over veel langer tijdsbestek dan een kind dat doet.)

---

BONSAI

Shohin (kleine bonsai)- Meer een idealistische weerspiegeling in plaats van realistische weergave van de natuur. Tokonoma opstelling- 3 objecten stellen respectievelijk de mensheid, de hemel en de aarde voor. Harmonie is belangrijk. Bonsai stijl- bomen gevormd in de wind gestriemde stijl en dus de overlevingsstrijd van de bomen weergeven. Suiseki- is de Japanse kunst van steen appreciatie, met explicite waardering voor aspecten als stabiliteit, lange levensduur en onsterfelijkheid. - Kracht van de natuur. 'gepland' in container. Aziatische kunstvorm, verzamelde technieken om een boom te kweken, vormen en te verzorgen. Geen genetische afwijkingen. Elke plant die een houten stam heeft en takken vormt kan als bonsai opgekweekt worden. - Controleren van de groei (opvoeden). Op kleine schaal 'aanpassen' doordat natuur zich vormt naar huidige omgeving.

Het doel van bonsai is om een boompje te kweken welke zo natuurlijk mogelijk overkomt en lijkt op een miniatuurweergave. Een combinatie van technieken om een boom te kweken en te vormen, met als doel deze te miniaturisten. 1. Niet genetisch gemanipuleerd. 2. Geen boomsoort.

Betekenis is complex: kenmerkend als leeftijd, geen zichtbaar spoor van artiest. Natuurlijkheid en verhoudingen zijn belangrijk. Doel: realistische weergave van de natuur. De kunst is ontstaan in China zo'n 2000 jaar geleden. Japanse versie zo'n 1000 jaar geleden. Penjing- het creëren van volledige landschappen. Plantaardige kennis en kunstzinnig gevoel is vereist voor deze kunst. De aandacht ligt niet bij het werk van de kunstenaar maar bij de perfectie van de boom. De potten kunnen hobby op zichzelf worden- deze passen bij de stemming van de boom. Accentplanten helpen de boom te accentueren.

Stijlen worden gebaseerd op omstandigheden in de natuur. Indeling is van klein naar groot. Ruis van natuur word weggenomen door de bonsai in een lege kamer te plaatsen. Suikeki- toonstenen. Deze symboliseren een berg/ klif/ plateau. Vorm van kunst waarbij de natuur als beeldhouwer heeft gefungeerd- impressie van de natuur geven.

'Expressive stones with a special shape color and texture. Distiction between landscape and object stones. Not allowed to be reshaped. I see the world in an tiny stone. Some objects in this world are huge, and others are small and they come in all shapes, but they are not that different when you look at their essence.'

Shaomins Bonsai Series uses the controlled nature of the traditional bonsai art form to comment on human despoliation (plundering) of the environment.

Bonsai symbolizes our personal impact but at the same time it's also larger then ourself while is lasts for generations.

---

TIJD/ Verschillende objecten/ organismen met andere levensduren samen voegen in lagen. Tijdsperceptie aan de hand van andere organismen relativeren- iets moet worden bezien in relatie tot iets anders. Onze jaren hier, zijn niet de jaren op jupiter. Wij beginnen jaartelling bij de geboorte van een bijbels persoon. Eerste man op mars zou betekenen dat 40 jaar geleden telling op mars was begonnen. Tijd die verstrijkt bij dieren wanneer ze zitten te wachten- zijn dat voor hen ook uren en minuten? Zijn de technieken van bonsai kweken ook toe te passen op andere objecten? Wanneer je de tijdsduur van een omgeving/ context aanpast (vertragen, versnellen) heeft dit dan ook invloed op het geselecteerde object?

Wanneer jij jezelf met de snelheid van licht zou voortbewegen dan lijkt alles om je heen stil te staan. Zelfde als bij frames- hoe meer frames per sec hoe langzamer je de wereld om je heen ervaart. Ambacht: werken aan object voor meer dan half jaar, maar op de schaal/ duur van een vliegje zou dit decenia lijken te duren.

Plant 'aansluiten' op video scherm, plant snoeien heeft vervolgens invloed/ effect op de visual op het scherm. Laat zien dat wanneer je een blad wegknipt wat dit qua levensduur op een ander organisme voor impact heeft. Deze tijdsbalken langst elkaar schuren. Levensduren in verhouding tot elkaar zetten. 'Hap' in groeiproces visualiseren. Steen vormt natuurlijk over veel langer tijdsbestek als dat een kind doet.

Contrasten/ tegenstellingen en spelen- wanneer je iets afknipt komt er juist iets bij op het scherm.

Jaarringen- stamboom ringen als een navigatie zien om de boom te zien groeien en te zien krimpen. Als een soort lp plaat.

Vraag men naar de rol van tijd en ruimte in de kunst, dan rijst onmiddelijk de wedervraag- in welk opzicht? Het onderscheid tussen materiaal en medium is niet scherp. Het materiaal is in ieder geval datgene waaruit het kunstwerk in de meest elementaire zin bestaat. De term medium staat in beginsel op de artistieke verwerking daarvan. Schilderkunst- in de tijd gemaakt, onderworpen aan de werking van tijd, en waargenomen in de tijd en in een tijdsverloop. Het materiaal en meidum heeft echter te maken met evidente ruimte kunsten.

Men hoort klanken tegelijk of na elkaar in een bepaald tempo of ritme. Dat maakt mueziek primair tot een tijdskunst. Echter klanken kunnen enkel in een ruimte bestaan.... 'De perceptie van alle kunstwerken, ook de ruimtelijke kunstwerken, speelt zich in de tijd af.' Veel schilderijen hebben compositie die er op is berekend dat de blik in een bepaalde manier in de tijd verschuift.

INFORMATION

Wetenschappers hebben vorig jaar al aangetoond dat balsporters zoals honkballers en tennissers de tijd voelen vertragen vlak voor het moment dat ze de bal gaan raken. Hun hersenactiviteit vertoont een piek op het moment dat ze zich klaar maken om in actie te komen.

We hebben hiervoor gekeken naar de critical flicker-fusion frequency (CFF), de frequentie waarbij een knipperend licht of beeld overgaat naar een continue lichtbron of film.

Honden hebben bijvoorbeeld een hogere ververssnelheid van 80 Hz. Zij zien beelden op de televisie als flitsen langskomen en kunnen dus niet ontspannen voor de televisie hangen.

Tijd als zodanig kunnen wij immers niet waarnemen, maar alleen afleiden uit veranderingen van bepaalde gebeurtenissen

Anders gezegd: gebeurtenissen zoals een bepaald geluid, of een beeld van de omgeving worden altijd waargenomen in een bepaalde volgorde of temporele context: iets komt na iets anders of een pianoakkoord duurt kort of lang. Dus net zoals objecten in de omgeving een bepaalde ruimtelijke relatie hebben (een vlinder zweeft boven een bloem) hebben gebeurtenissen in de omgeving een bepaalde temporele relatie: een donderslag komt na een bliksemflits.

Tijdsperceptie speelt ook een rol in onze tijdsbeleving: soms lijkt de tijd zeer snel en soms zeer langzaam te verlopen.

Emotionele gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld het beleven van een auto-ongeluk gaan mogelijk gepaard met een hoge activiteit en verwerkingssnelheid van de hersenen, en dus ook een opslag van veel informatie per tijdseenheid. Het gevolg hiervan zou kunnen zijn dat de tijdsbeleving van die periode is vertraagd : het is alsof in ons geheugen de beelden langzaam wordt afgedraaid.

Het lijkt alsof de verrekijker of telescoop in de tijd niet goed is ingesteld, vandaar de benaming 'telescopische fouten'. Verderweg schatten heet ook wel backward telescoping en dichterbij schatten forward telescoping Vaak hoort men dan de uitspraak 'het lijkt of de tijd sneller gaat naarmate men ouder wordt'[20]. Een periode van 5 jaar lijkt voor een 60-jarige voorbij te zijn gevlogen, maar kan voor een tiener eindeloos lang hebben geduurd. Mogelijk is ook dit toe te schrijven aan de biologische (of hersen-) klok, die bij het ouder worden langzamer gaat draaien. Een vertraging van de tijdsklok gaat immers gepaard met een versnelling van de subjectieve tijdsbeleving: een jaar lijkt dan bijvoorbeeld maar een maand te duren. (WIKI TIJDPERCEPTIE)

Naast de entiteit van de lineaire, kwantitatieve en meetbare (klok)tijd, is tijd ook een entiteit waarover elk subject de beschikking heeft en waarvan het subject een unieke eigen kwalitatieve beleving heeft. Zie ook: tijdsperceptie. Wiki tijd

Relativiteits theorie : Zij geeft een verenigde beschrijving van de zwaartekracht als een meetkundige eigenschap vanruimte en tijd (ook wel ruimtetijd). Deze verenigde visie vloeit voort uit de relativiteitstheorie, die stelt dat ruimte en tijd niet los van elkaar staan, maar met elkaar verweven zijn. Deze verenigde visie vloeit voort uit de relativiteitstheorie, die stelt dat ruimte en tijd niet los van elkaar staan, maar met elkaar verweven zijn.

Hij stelde ook dat materie (en elke andere vorm van energie) de ruimte vervormt. We vallen dus naar de aarde toe vanwege een kromming van de ruimte ten gevolge van de massa van de aarde.

NOVA - The Fabric of the Cosmos PBS © 2011 WGBH Why did Einstein say that time is an illusion?

Three observers at three different spots,A B and C.

One event takes place. Observer A reports the event taking place in the present, observer B observes the event hasn't taken place yet and observer C agrees it hasn't taken place yet both B and C percieve the event will happen in the future.

Now a little time has passed.

Observer A reports the event happened in the past, observer B reports the event is happening in the present and observer C reports the event hasn't happened yet and will happen in the future.

Now a littel more time has elapsed.

Observer A and B both agree the event happened in the past and Observer C reports the event is happening in the presnt - nobody thinks the event has yet to happen.

Now even more time has elapsed.

now everyone agrees the event happened in the past.

Thus if time is indeed relative as Einstein said, then one person's past is another person's present and somone else's future, thus the distinction between past present and future is rendered obsolete by relativity since they rely on all observers being able to agree on when something happened.

That's how I'd interpret it anyhow.

/ There is nothing in the laws of physics that says that time has to only flow one direction. There's no reason why a broken glass shouldn't hop off the floor, reassemble itself, and land back on the table it fell from.

It's the flow of time. It has nothing whatsoever to do with chemistry or gravity. It's about what direction time is moving. 

/ Insular Dwarfism is a biological process in which large animals, over time, evolve to be smaller to better suit their environment.

EVOLUTIE Bij natuurlijke selectie zullen eigenschappen die voordelen in de natuur bieden vaker worden doorgegeven, bij kunstmatige selectie eigenschappen die voordelig zijn voor de mens. Plantenveredeling richt zich op het ontwikkelen van planten die zo goed mogelijk aan de eisen van de mens voldoen. Een veredelaar selecteert planten met de beste erfelijke eigenschappen, en maakt daar nieuwe rassen van. Als zodanig is het te vergelijken met het fokken van huisdieren en vee. Onder plantenveredeling valt enerzijds het kweken (veredelen) van nieuwe rassen en anderzijds de bestudering van de grondslagen waarop het kweken berust en van de middelen waardoor het kweken wordt bevorderd.

Sinds het eind van de twintigste eeuw wordt ook gebruikgemaakt van gentechnologie om sneller resultaat te verkrijgen. Hierbij laat men niet de natuur door toeval de combinatie van eigenschappen in de nakomelingen bepalen, maar men grijpt gericht in op het niveau van het DNA. Daardoor kan men bijvoorbeeld aan een bestaand ras een gen voor ziekteresistentie toevoegen. Het aanpassen van gewassen aan de behoeften van de mens gebeurt al sinds het jagen/verzamelen werd aangevuld met en grotendeels vervangen doorlandbouw en tuinbouw. Kunstmatige selectie is in de biologie het mechanisme waarmee bepaalde eigenschappen of een combinatie van eigenschappen bewust worden geselecteerd bij het fokken van dieren of veredeling vanplanten. Het begrip werd voor het eerst gebruikt door Charles Darwin. Darwin zag dat veelgedomesticeerde soorten eigenschappen hebben die opzettelijk door de mens zijn geselecteerd bij het fokken of kweken. De mens selecteert alleen de individuen met de gunstige eigenschappen om nageslacht te krijgen, zodat deze eigenschappen steeds vaker voor gaan komen. Darwin zag kunstmatige selectie als een tegenhanger van natuurlijke selectie, het mechanisme waarmee in de natuur individuen worden geselecteerd die beter aangepast zijn aan hun natuurlijke omgeving. Beide processen hebben dezelfde genetische principes en achtergrond. GENOTYPEN/ FENOTYPEN Je genotype is je bouw zoals bepaalt is in je chromosomen, je fenotype is je genotype met invloeden uit het milieu. Als je bvb. besluit je haar te verven verandert je fenotype wel maar je genotype niet.

---

INFORMATION LIBRARY

BOOK 1 Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp? – Over toeval en doel gerichtheid in de evolutie.

Gedurende lange tijd in de geschiedenis van de mensheid is het idee van een ontwerper die de wereld gemaakt moest hebben bijna vanzelfsprekend geweest. Hoe anders kon de schoonheid en de complexiteit van de wereld begrepen worden? Darwin suggereerde dat er voor de verklaring van het leven op aarde helemaal geen ontwerper nodig is, omdat de natuur zelf voldoende creatief vermogen bezit door een proces van verandering (mutatie) en selectie. Hoewel de wereld ontworpen leek, was dit proces van mutatie en selectie voldoende om de biodiversiteit op aarde te verklaren, aldus Darwin. Dit idee gaf veel mensen het idee dat de oorsprong van de mens nu rationeel begrepen kon worden, en dat paste goed in het wetenschappelijke wereld beeld dat in die tijd steeds belangrijker werd. Maar het antwoord van darwin was tegelijkertijd ook verwarrend, omdat het in de strijd leek met een aantal religieuze ideeen waar mensen erg aan gehecht waren. Zo was bijv moeilijk in te zien hoe de christelijke god die de mens doelbewsut gewild had, te combineren was met het proces van louter toevel en selectie dat darwin voor ogen stond. Het hele idee dat er een ontwerp zou kunnen zijn, verdween naar de achtergrond, en de oprukkende wetenschap leek god meer en meer overbodig te maken. Zijn wij slechts een toevals product?

Hoe meer we snappen van de zeer precieze condities die nodig zijn om leven op aarde mogelijk te maken, hoe verbazingwekkender het lijkt te worden dat er überhaupt leven is. De lijst met vragen groeit mee met onze kennis. Tegenwoordig beweren sommige wetenschappers dat de huidige stand van de wetenschap de idee van een ontwerp in de wereld juist sterk ondersteunt in plaats van weerlegt. Volgens deze wetenschappers zijn bijvoorbeeld de wetenschappelijke verklaringen van darwin en zijn volgelingen waardevol en toepasbaar, maar niet alomvattend en toereikend, en is het rationeel of zelfs onontkoombaar om tot de conclusie te komen dat er ontwerp aan de wereld ten grondslag ligt. Hoe keek men vroeger aan tegen de idee van het een ontwerp in de natuur? Is het wetenschapsfilosofisch wel legitiem om een ontwerpverklaring te gebruiken binnen de natuurwetenschap?

BOOK 2 EVOLUTIE- Het nieuwe studieboek (Reinhard Junker) 2. Geschiedenis van het evolutie denken De zienswijze dat organismen van andersoortige vooroudervormen afstammen is veel ouder dan Darwins theorie. De afstammingsgedachte komt, hoewel niet wetenschappelijk geformuleerd, al in de klassieke oudheid voor. Dit kan als vroeg gevestigde concurrent van de scheppingsgedachte worden gezien. Over evolutie in de huidige betekenis spreekt men pas vanaf de tweede helft van de 19e eeuw. In de 18e en 19e eeuw verstond men daaronder meestal de theorie van de embryonale ontwikkeling. Darwins boek raakte al op de dag van verschijning, 24 nov 1859, volledig uitverkocht. Dit laat zien hoe goed het boek in het geestelijke klimaat van de tijd paste. (the origin of species by means of natural selection) Samenvatting: de wortels van evolutionistische denkbeelden liggen al in de voor christelijke filosofie en religie. De doorbraak in de biologie van het darwinisme en het evolutionisme is het gevolg van twee hoofd factoren (afbl 2,5) het door verlichtings filosofieën gestempelde geestelijke klimaat en het rijke, maar eenzijdig geïnterpreteerde gegevensmateriaal van Darwin. Onjuist is echter de bewering dat op basis van de natuur wetenschappelijke gegevens wel een evolutie model geformuleerd Moest worden, en onjuist is de opvatting dat door Darwins waarnemingen het bijbels ontstaansmodel zou zijn weerlegd. Weerlegd werden echter bepaalde scheppingsdenkbeelden.

BOOK 3 INSPIRERENDE BONSAI ONTWERPEN- Combineer de kracht van zen en natuur. Vele verschillende boomsoorten uit alle delen van de werkeld kunnen tot bonsais gevormd worden. Gematigde soorten laten in de loop van de seizoenen kleurrijke veranderingen zien en maken de verscheidenheid nog groter.

De invloed van zen- het woord zen betekent zitten en mediteren. Zenboeddhisme is in china ontstaan als chan- boeddhisme, een geloofsovertuiging die zwaar leunde op het taoïsme. In deze filosofie is tao de manier waarop de mens zou moeten samenleven in harmonie met de natuur. Daaruit volgt dat zen- boeddhisme meer is dan een religie met allerlei ingewikkelde doctrines en rituelen- het is een manier van leven. Een zen tuin is een miniatuur landschap waarvan de belangrijkste onderdelen- stenen, mos, bomen, planten en water met een enorme aandacht voor detail zijn gepositioneerd om diverse gevoelens op te roepen. De meeste van deze esthetische aspecten van het zen boeddhisme drongen snel door tot het bonsai ontwerp. Net zoals het zen ideaal van eenvoud zich richt op het essentiële, komt het wezen van een bonsai beter tot zijn recht door onnodige details weg te halen. Net zoals het taoïsme de harmonie van de mens met de natuur benadrukt, is de driehoekige vorm van een bonsai het symbool van de filosofie van mens, aarde en hemel in een dynamische harmonie met elkaar.

Deze soberheid van expressie, of minimalisme, vormt de basis van bonsais. Een bonsai zou het wezen moeten weergeven van een immense, volgroeide boom die verweerd is door de elementen: wind, sneeuw en droogte. Zo’n vastberadenheid om elke aanslag te overleven was een inspiratie bron voor zen monniken die nadachten over de beproevingen en tegenslagen van het leven. De vijf basisstijlen van bonsai bestaan uit simpele, evenwichtige lijnen. Japanse bonsai meesteres uit de afgelopen paar eeuwen hebben de karakteristieken van bomen in het wild bestudeerd , met name de loop van de stam , en zijn tot onderstaande vijf basis stijlen gekomen. Soms dringt de boom zelf een bepaald ontwerp op aan de kunstenaar. Dit intuïtieve proces word luisteren naar de boom genoemd.

Trainen van een bonsai is een combinatie van tuinieren, ontwerpen en vormgeven. Bonsai telers worden niet alleen geïnspireerd door de natuur, maar ook door voorbeelden die onze Japanse voorgangers als schat aan informatie hebben nagelaten. Ze hebben procedures gestandaardiseerd en allerlei belangrijke richtlijnen opgesteld. Een bonsai ontwerp bestaat uit de volgende fundamentele onderdelen: Wortelformatie- stabiliteit, indruk van ouderdom Stambelijning- tapse vorm, loop, verwering Takkenstructuur en bladmassa- aard kracht Kroon- vertakking, massa en ruimte, driehoekige omtrek Stand- richting, kracht, harmonie

BOOK 4 WAT IS TIJD?- Een verkeninning van de tijd en van ons bestaan. We kunnen bewegen niet omschrijven, als we niet vaststellen hoeveel ruimtelijke afstand iets verplaatst in hoeveel tijd.Tussen tijd en beweging is een onverbrekelijke relatie. Tijd is blijkbaar essentieel voor ons wegens al dat bewegen van en in ons. Hoewel planten, dieren en mensen bijna allemaal een bilogsche klok hebben, is het begrip van tijd alleen bij de mens aanwezig. Ook dieren hebben bijvorobeeld iets dat aandoet als herinnering, zoals postduiven. Maar niets toont aan dat ze zicht die bewust herinneren. Apen tonen aan dat hun bewustzijn slechts een moment opname is. Ze zitten min of meer gevangen in het heden. Nu gaat het wat te ver om te stellen, dat primaten daarom geen spraak hebben ontwikkeld. Feit is, dat wij wel spraak hebben. Maar stelt u zich onszelf eens voor, dat wij geen tijdsbegrip zouden hebben en alleen maar bij het moment leefden. Dan viel er niet veel te praten of te lezen. Zonder stukjes of stukken verleden en toekomst bij ons denken en spreken te betrekken, zouden we echt alleen maar waarnemers zijn. En die spreken niet. Tijd is voor ons, mensen, essentieel en onmisbaar: met onze denkmogelijkheden en zintuigen tenminste, omdat we zonder tijd niet kunnen bestaan. Bestaan- van ons, of van wat voor materie dan ook- betekent een kortere of langere tijdsduur hebben.

Een stukje hout- 100 miljoen jaar geleden- voor mens en dier op aarde waren: Naar een wereld zonder waarnemer, zonder mens. Dan is het stukje hout domweg waar het nu is. Punt uit, basta. Geen oorzaak gevols, geen ruimte, geen tijd. Geen waarnemer, geen waarneming, geen conlcuises, geen tijd. Een gebeurtenis sec. De conclusie moet wel zijn, dat er emnselijke waarneming voor nodig is om de tijd te constateren. Tijd bestaan niet echt, maar is een vorm of ordenings schema van onze menselijke zintuigelijke waarneming, dat wij aan de dingen opleggen. ‘Tijd is een uitvinding van de mens, daarbuiten is tijd niets.’

Er is nog een apart onderwerp te noemen dat eveneens door elk mens op een eigen wijze word beleefd op de tijdschaal. Dat is het begrip NU. Wetenschappelijk gezien verloopt de tijd van het verleden via het heden naar de toekomst. Het heden is daarbij voor de nadenkende mens echter een eigenaardig begrip; terwijl je het woord leest is het al verleden. Voor ons- mensen- heeft het heden een zekere dikte op de tijdas: het Nu. De dikte van het nu is zowel verschillend per nu van een mens. Vakantie nu, een film nu bekijken. Ieder mens bepaald bijna ‘per beleving’ welke stukjes verleden en toekomst aan het heden worden toegevoegd om het nu- gevoel te bevatten. Wij kunnen het heden met onze zintuigen en lichaamsbouw nooit waarnemen. Wij zien altijd het verleden. In onze tijdsbeleving spelen we naar hart lust met de tijd, naar voren (verwachting) en naar achteren (herdenking). Biologische klok- toch hebben mensen, dieren en planten ook nog een klok, die ongeveer gelijk loopt voor elke soort. Dat is een inwendige klok, maar een die onder andere relatie heeft met de aarde, zon en maan. Het bladverlies in de herfst en de opbloei in de lente van planten en bomen in onze klimaatzone, is zon gevolg van een inwendige klok. Maar ze hebben ook dagelijkse klokken. Zelfs wanneer je ze permanent in het donker brengt. (Linnaeus- bloemenklok)

10;4 Aannamen. Tijd is door de mens bedacht of ontdekt en wordt alleen door de mens gemeten. In keurig gedefinieerde partjes, de zogenaamde cesiumseconde. Zoals we ook lengten en volumes meten in meters en liters. De natuur om ons heen en het heelal meten niets. Die verschijnen ons slechts. Wij meten en beschrijven. Maar wij meten en beschrijven wat WIJ zien en waarnemen en DAT ‘nemen wij voor waar’, voor echt, voor reëel. Dit echter door het filter van ONZE zintuigen, want meer kunnen wij niet zien en waarnemen. Van het zonlicht bij voorbeeld, kunnen wij de samenstellende kleuren waarnemen, in de regenboog of in een bedacht experiment via een glazen prisma. Maar infrarood of ultra violet valt daarbuiten, die zien we niet. Toch weten we dat die kleuren bestaan. Daar begint nog een eigenschap van de mens een rol te spelen; wij kunnen denken. Volgens regels- beperkingen- van ONZE logica. En soms zelfs zonder die regels: fantasie, intuïtie. Dan ‘krijgen’ we plotseling een idee, een ingeving en we- ook de wetenschappers- werken dat uit. Maar het idee komt altijd in onze huidige wereld tot stand en we zullen het dan ook onmiddellijk in onze logica trachten in te bedden! Hier zit, naar onze mening, de kern van ons tijdsprobleem. Ons denken is doordrenkt door de regels van de logica, vooral het causaliteitsbeginsel van oorzaak en gevolg. Dit menselijk dogma is stellig ook waardevol voor een overvloed van gebeurtenissen en verschijnselen. Maar het kan niet universeel zijn; omdat we immers uitzonderingen waarnemen! De voorschouw bijvoorbeeld.

Spinning 'time'